واکاوی راهبردهای آموزشی موثر بر مدیریت هدفمند پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان با اختلال بیش فعالی در دوره ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی پیوسته علوم تربیتی گرایش آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان، پردیس امام خمینی گرگان، ایران

چکیده

دانش­آموزان با اختلال بیش­فعالی به علت ویژگی­های رفتاری و شخصیتی دارای عملکرد تحصیلی ضعیفی بوده و پیشرفت تحصیلی در آن­ها دور از تصور است بنابراین باید از راهبردهایی خاص، جهت تسهیل مدیریت و آموزش دانش­آموزان بیش فعال بهره برد. پژوهش حاضر با هدف واکاوی راهبردهای آموزشی موثر بر مدیریت هدفمند پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان با اختلال بیش فعالی در دوره­ی ابتدایی انجام شد. روش پژوهش، کیفی ­از نوع تحلیل­ محتوی، که شامل مراحل: تعریف واحد تحلیل، کاهش داده­ها، استفاده از نظام مقوله­بندی قیاسی، اصلاح نظام مقوله­بندی و یک طرح ­کدگذاری قیاسی بر اساس داده­ها و ارائه گزارش از داده­های­ کیفی بوده­است. حوزه­پژوهش دراین مطالعه، شامل­کلیه­کتب، منابع ­و مکتوبات­چاپی ­و­ دیجیتالی ­در دسترس است. برای­استخراج­پارگراف­های­مرتبط، ازشیوه­فیش برداری از­کتب ­و منابع ­استفاده گردیده است. روش تجزیه­وتحلیل اطلاعات­کدگذاری موضوعی بوده­که طی­سه مرحله­کدگذاری باز، محوری وگزینشی انجام شد. پژوهش حاضر راهبردهایی جهت مدیریت هدفمند پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان با اختلال بیش فعالی در دوره­ی ابتدایی ارائه کرده است که شامل خانواده درمانی، بازی درمانی، تنظیم تکالیف، گروه درمانی، شرطی سازی عامل، خودتنظیمی، دارو درمانی، فعال­بودن حافظه، برنامه­ریزی زمانی و تقویت مهارت­های اجتماعی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

احدیان، مهسا؛ پورشریفی، حمید؛ میرلو، محمدمهدی (تابستان1397). «تاثیر یوگا بر نشانه­های نقص توجه و بیش فعالی-تکانشگری در دانش­آموزان پسر دوره­ی ابتدایی دارای اختلال نقص توجه / بیش فعالی». مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال نوزدهم، شماره2، پیاپی72، صفحات 1-10.
اخوان، مریم (پاییز1386). «بیش فعالی چیست؟». تعلیم و تربیت استثنایی، شماره­های 70 و 71.
امیری، شاهرخ (1395). «نگرش نسبت به اختلال نقص توجه – بیش فعالی: مطالعه مقایسه­ای نگرش مربیان و والدین تبریز، شمال غرب ایران». سی و سومین کنگره سالیانه انجمن علمی روانپزشکان ایران.
انجمن روان­پزشکی آمریکا (2000). «متن تجدید نظر شده چهارمین ویرایش راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی». نیکخو، محمدرضا؛ آوادیسیانس، همایاک. (مترجمان، 1386). چاپ سوم. تهران: انتشارات سخن.
آرین، فهیمه (زمستان1389). «تعریف بیش فعالی و سبب­شناسی آن». رشد آموزش پیش­دبستانی، دوره­ی دوم، شماره2. صفحات 44-47.
بهرامی، علی­رضا؛ خلجی، حسن؛ دهقان، معصومه (بهار و تابستان1392). «تاثیر یک دوره برنامه­ی تمرینی جابه­جایی و دست­کاری محور بر کاهش علائم کودکان مبتلا به اختلال توجه/ بیش فعالی». نشریه پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، سال نهم، شماره هفدهم، صفحات 127-140.
پشابادی، علی؛ خطایی، تحسین؛ فتحی، سمیه؛ رنجبر، کیا (تابستان1391). «اختلال نارسایی توجه یا بیش فعالی». آموزش تربیت بدنی، دوره دوازدهم، شماره3، صفحات 55-59.
توزنده جانی، جواد (1396). «تاثیر آموزش مهارت­های کنترل کودک به مادران بر کاهش نشانه­ها و اختلالات رفتاری کودکان مبتلا به نقص توجه-بیش فعالی». روانشناسی معاصر، 12، صفحات 432-435.  
توکلی زاده، جهانشیر (تابستان1387). «اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی. تعلیم و تربیت استثنایی»، شماره79، صفحات 55-67.
حاجبی، احمد؛ حکیم­شوشتری، میترا؛ خواجه­الدین، نیلوفر (1384). »تاثیر آموزش مدیریت رفتاری به والدین کودکان پیش دبستانی مبتلا به اختلال بیش فعالی با کمبود توجه». مجله اندیشه و رفتار، دوره یازدهم، شماره 4، 435-440.
حسین خانزاده، عباسعلی؛ طاهر، محبوبه؛ یگانه، طیبه (تابستان1392). «شناسایی و درمان اختلال نارسایی توجه؛ بیش فعالی در مدرسه». نشریه تعلیم و تربیت استثنایی، شماره 6، پیاپی 116.
حسینی طباطبایی، فوزیه؛ قدیمی مقدم، ملک محمد (پاییز1386). «بررسی علل پیشرفت تحصیلی دختران در مقایسه با پسران در استان­های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی». دانش و پژوهش در علوم تربیتی، شماره پانزدهم، صفحات 119-147.
حسینی، ابراهیم (زمستان1396). «اثر موسیقی درمانی بر پرخاشگری، علایم بیش فعالی و کمبود توجه در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه-بیش فعالی». روش ها و مدل های روان شناختی، سال هشتم، شماره سی.
حکیمی­راد، الهام؛ افروز، غلامعلی؛ به­پژوه، احمد؛ غباری بناب، باقر؛ ارجمندنیا، علی اکبر (زمستان1392). «اثربخشی برنامه­های آموزش بازداری پاسخ و حافظه فعال بر بهبود مهارت­های اجتماعی کودکان با اختلال کاستی توجه و بیش فعالی». مطالعات روان­شناختی، دوره 4، شماره 9، صفحات 9-29.
حمامی، آرزو؛ جعفری ندوشن، علی؛ جلالیان، خاطره (1396). «اثر نوروفیدبک و آموزش مهارت­های تحصیلی بر پیشرفت تحصیلی مبتلایان به نارسایی توجه / بیش فعالی». روانشناسی معاصر، 12، صفحات 601-605.
درتاج، فریبرز؛ محمدی، اکبر (تابستان1389). «مقایسه عملکرد خانواده کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه / بیش فعالی با عملکرد خانواده کودکان بدون اختلال بیش فعالی». فصلنامه خانواده پژوهی، سال ششم، شماره22، صفحات 211-226.
رضائی­حصار، حبیبه؛ وحدت، رقیه (زمستان1396). «مقایسه تاثیر آموزش مطالعه و برنامه­ریزی با استفاده از محتوی الکترونیکی و روش متداول بر پیشرفت تحصیلی درس زیست­شناسی». نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، سال دهم، شماره40، ص41-27.
زارعی، محمدباقر (1379). «بررسی تاثیر آموزش رفتاری والدین و دارودرمانی در میزان علایم بیش فعالی کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه-بیش فعالی». پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان. اصفهان.
سادات مهریزی، سید مجتبی؛ کارآموز، سیده فاطمه (1397). «معلم و اختلال ADHD (نقص توجه/ بیش فعالی)». پنجمین همایش ملی پژوهش­های نوین در حوزه علوم تربیتی و روانشناسی ایران.
سیف، علی­اکبر (1388). «روانشناسی پرورشی نوین». دوران، تهران.
شهیم، سیما؛ مهرانگیز، لیلا؛ یوسفی، فریده (پاییز1386). «شیوع اختلال نقص توجه / بیش فعالی در کودکان دبستانی. مجله بیماری­های کودکان ایران». دوره17(ویژه نامه2)، صفحات 211-216.
شیرازی، الهام؛ علاقبندراد، جواد (پاییز و زمستان1379). «درمان اختلال بیش فعالی کم­توجهی ADHD با رویکرد شناختی رفتاری». نشریه تازه­های علوم شناختی، سال2، شماره 3 و 4، صفحات 29-34.
عربگل، فریبا؛ حیاتی، مرتضی؛ حدید، مائده (1383). «شیوع اختلال بیش فعالی- کم­توجهی در گروهی از دانشجویان». مقاله پژوهشی، مجله تازه­های علوم شناختی، ص 73.
علیزاده، اکرم؛ سالاری چینه، پروین (1394). «بررسی تاثیر رفتار معلم بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان دارای اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در مقطع دبستان». کنفرانس بین المللی یافته­های نوین پژوهشی در روانشناسی، مشاوره و علوم تربیتی.
علیزاده، حمید؛ حسین­زاده، پناه­علی؛ گودرزی، علی محمد؛ زرافشان، هادی (بهار و تابستان1392). «مقایسه الگوی ترسیمی، توانایی سازمان­دهی و حافظه دیداری-فضایی کودکان با و بدون اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی». مجله علمی-پژوهشی پزوهش­های علوم شناختی و رفتاری، سال سوم، شماره اول، پیاپی 4، صفحات 1-10.
عمادیان، علیا؛ بهرامی، هادی؛ حسن­زاده، رمضان؛ بنی جمالی، شکوه السادات (1395). «مقایسه اثربخشی آموزش مدیریت رفتاری به والدین و قصه درمانی دبر کیفیت رابطه مادر – فرزندی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی». مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران.
غفاری، خلیل؛ داودی، حسین؛ حیدری، حسن؛ یاسبلاغی شراهی، بهمن؛ محمدی، فاطمه (پاییز1398). «اثربخشی بازی آموزشی بر پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان کلاس اول ابتدایی در درس فارسی». نشریه مطالعات روانشناسی تربیتی، شماره35، صفحات 211-242.
غنی لو، محمدرضا؛ شریفی، محمد؛ کرمی، حسین (تابستان1395). «بررسی تاثیر اختلال نقص توحه (بیش فعالی) بر عملکرد تحصیلی دانش­آموزان». اولین کنفرانس بین المللی مدیریت، حسابداری، علوم تربیتی و اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل.
فلاطونی، ثاره؛ پیرخائفی، علیرضا؛ دودانگی، نسرین (پاییز1395). «مقایسه کارکردهای اجرایی مغز در کودکان دارای اختلال بیش فعالی و نقص توجه با کودکان دارای اختلال بیش فعالی نقص توجه همراه با اضطراب». مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، دوره22، شماره3.   
فولادی، فاطمه؛ کاویانی بروجنی، مهدیس (1396). «مقایسه نارسایی­های ویژه در یادگیری دانش­آموزان مبتلا به اختلال نقص توجه / بیش فعالی و بهنجار». کنفرانس پژوهش های نوین ایران و جهان در روانشناسی و علوم تربیتی حقوق و علوم اجتماعی.
کاپلان، هرولد؛ سادوک، بنجامین‌جیمز؛ سادوک، ویرجینیا (1382). «خلاصه روان­پزشکی». ترجمه: نصرت‌الله پورافکاری. تهران: شهرآب. (تاریخ انتشار به زبان اصلی، 2003).
کردلو، محسن؛ اسماعیلی، زینب؛ آزادی، اسماعیل (1392). «بیش فعالی: راهکارهای مطلوب در تعامل با کودکان بیش فعال». تعلیم و تربیت استثنایی، سال سیزدهم، شماره4، پیاپی117.
کریمی، حیدر؛ صالح­نیا، زمانه (1393). «مقایسه­ی نیمرخ هوشی بین دانش­آموزان عادی و مبتلا به اختلال بیش فعالی همراه با کمبود توجه بر اساس وکسلر4 در پایه­های دوم و سوم ابتدایی شهرستان سقز». دومین کنفزانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و رفتاری.
کوثری، لیلا؛ علیزاده، حمید (پاییز1389). «مقایسه مهارت­های اجتماعی دانش­آموزان با اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی و دانش­آموزان بدون این اختلال در مقطع دبیرستان». نشریه مطالعات روان شناختی، دوره6، شماره3، صفحات 109-134.     
لیرلوی، میهن (زمستان1394). «اختلال نقص توجه بیش فعالی چیست؟». رشد آموزش مشاور مدرسه، شماره42، صفحه 29-34.
محب، نعیمه؛ امیری، شاهرخ؛ بهروش، عاطفه (تابستان1392). «اثربخشی بازی درمانی کوتاه مدت ساختاری بر علایم اختلال نقص توجه-بیش فعالی کودکان پیش دبستانی (6 ساله)». فصلنامه آموزش و ارزشیابی، سال ششم، شماره 22، صفحات 27-43.
محمدزاده، معصومه (تابستان1386). «اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی». تعلیم و تربیت استثنایی، شماره­های 68 و 69. صفحات 90-102.
مدنی، اعظم سادات؛ حیدری نسب، لیلا؛ یعقوبی، حمید؛ رستمی، رضا (پاییز و زمستان1393). «بررسی اثربخشی نوروفیدبک در کاهش نشانه­های نقص توجه و تمرکز و کاهش بیش فعالی و تکانشگری در بزرگسالان دارای اختلال نقص توجه / بیش فعالی». دوفصلنامه علمی-پژوهشی روانشناسی بالینی و شخصیت، سال بیست و یکم، دوره جدید، شماره11.
مش، اریک جی؛ وولف، مش و دیویدای (2008). «روانشناسی مرضی کودک». ترجمه: م. م. مکی­آبادی و آ. فروع­الدین عدل. تهران: رشد.
نوری، مسعود (تابستان1389). «مدیریت رفتار و راهبردهای آموزشی دانش­آموزان دارای اختلال نارسایی توجه / بیش فعالی در کلاس درس». تعلیم و تربیت استثنایی، شماره 103

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 26 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 26 مرداد 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار